Ojców natchnieniem poetów i malarzy
Po utracie niepodległości oraz ostatecznym utrwaleniu się granic zaborów Ojców był jedną z najbardziej atrakcyjnych miejscowości na południu Królestwa Kongresowego i cieszył się zasłużoną sławą wśród malarzy, poetów, uczonych. Malowniczą Dolinę Ojcowską odwiedzali w tym czasie m.in. Julian Ursyn Niemcewicz, Franciszek Wężyk, Klementyna Tańska-Hoffmanowa, Fryderyk Chopin, Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), Wojciech Gerson, Stanisław Staszic, Wojciech Jastrzębowski. Wielu z nich pozostawiło ślad swego pobytu w Ojcowie w postaci licznych opisów, wspomnień, pamiętników, wierszy czy publikacji naukowych.
Epoka romantyzmu znacznie ożywiła Ojców przez wydobycie wielu starych legend i podań, które w ciągu wieków zaludniły tutejsze zamki, skały
i jaskinie postaciami szlachetnych rycerzy, rozbójników, nieszczęśliwych panien, czarownic, szatanów i dobrych duchów. Legendy - spisane przez Oskara Kolberga, Jadwigę Łuszczewską, Stanisława Ciszewskiego, Emilię Sukertową i innych dodają wiele osobliwego uroku Dolinie Prądnika.
Epoka romantyzmu znacznie ożywiła Ojców przez wydobycie wielu starych legend i podań, które w ciągu wieków zaludniły tutejsze zamki, skały
i jaskinie postaciami szlachetnych rycerzy, rozbójników, nieszczęśliwych panien, czarownic, szatanów i dobrych duchów. Legendy - spisane przez Oskara Kolberga, Jadwigę Łuszczewską, Stanisława Ciszewskiego, Emilię Sukertową i innych dodają wiele osobliwego uroku Dolinie Prądnika.
Zmiany właścicieli doliny Prądnika
W 1829 r. rząd sprzedał dobra ojcowskie Konstantemu Wolickiemu, który wyjeżdżając za granicę odstąpił klucz ojcowski Karolowi Szulcowi. Transakcji tej jednak nie uznał rząd rosyjski i konfiskując majątek Wolickiego sprzedał go na licytacji wraz z ruinami zamku w 1837 r. Wojciechowi Prędowskiemu, a ten z kolei spadkobiercą uczynił swego syna Henryka. W 1859 r. Ojców nabył od H. Prędowskiego znany historyk i miłośnik starożytności Aleksander Przezdziecki. Wybudował on w Ojcowie pierwsze obiekty uzdrowiskowe i zamierzał odnowić wieżę zamkową, jednakże powstanie styczniowe unicestwiło jego zamiary.
Przezdziecki zniechęcony spaleniem Ojcowa w czasie powstania, dokonał wkrótce (1865 r.) niefortunnej sprzedaży dóbr ojcowskich wrocławskim kupcom (nabyli je: Maurycy Adler oraz bracia Maurycy, Marek i Samuel Staubowie), pozostawiając dla siebie ruiny zamku, Dolinę Prądnika, jaskinie Ciemną i Łokietka. Po śmierci Przezdzieckiego jego syn Gustaw sprzedał w 1878 r. owe skromne dobra ojcowskie Janowi Zawiszy, pierwszemu badaczowi jaskiń w Ojcowie, który zamierzał wykupić to co nabyli kupcy wrocławscy oraz odbudować zamek.
Uprzedził go jednak margrabia Huntlej de Gordon, nabywając w 1883 r. własność kupców. Zgodnie z wolą zmarłego w 1887 r. J. Zawiszy, ruiny zamku i ówczesne dobra odziedziczyła jego nieletnia wnuczka, Ludwika Krasińska (późniejsza Czartoryska). Gordon natomiast, nie wywiązawszy się z warunków sprzedaży i nie zapłaciwszy kontrahentom należnej sumy, przystąpił do wycinania lasów na zboczach Doliny. Wyrokiem sądu ogłoszono licytację jego niedoszłej własności, do której zgłosił się Ludwik Krasiński (ojciec Czartoryskiej) i wykupił ową część klucza ojcowskiego w 1892 r., stając się tym samym właścicielem całego Ojcowa. W skład dóbr ojcowskich wchodziły wówczas wsie: Prądnik Ojcowski, Podzamcze czyli Kolencin, Czajowice, Smardzowice, Jerzmanowice, Szklary, Hamernia i Bębło. Całość stanowiła aż do reformy rolnej po II wojnie światowej własność Ludwiki Czartoryskiej. Pod koniec XIX w. Ojców przekształcił się w znaną miejscowość wczasowo-uzdrowiskową.
Dobra Pieskowej Skały uległy w XIX w. znacznej redukcji. W 1842 r. przeszły na własność rodziny Mieroszewskich, którzy doprowadzili do utraty dużej części majątku. Wskutek kilkakrotnych zmian właścicieli i zadłużeń zamek oraz pozostała część niemal zupełnie okrojonych dóbr, stały się przedmiotem licytacji, odroczonej dzięki inicjatywie spółki założonej przez Adolfa Dygasińskiego, która wykupiła zamek. Pod koniec XIX wieku w Pieskowej Skale powstało na wzór Ojcowa kilka pensjonatów; zniszczone jednak zostały w czasie I wojny światowej.
Klucz korzkiewski natomiast uległ parcelacji pod koniec XIX wieku, jednak część dóbr pozostała w rękach prywatnych. Również po Kongresie Wiedeńskim krakowskie Klaryski utraciły swoje dobra w Grodzisku.
Przezdziecki zniechęcony spaleniem Ojcowa w czasie powstania, dokonał wkrótce (1865 r.) niefortunnej sprzedaży dóbr ojcowskich wrocławskim kupcom (nabyli je: Maurycy Adler oraz bracia Maurycy, Marek i Samuel Staubowie), pozostawiając dla siebie ruiny zamku, Dolinę Prądnika, jaskinie Ciemną i Łokietka. Po śmierci Przezdzieckiego jego syn Gustaw sprzedał w 1878 r. owe skromne dobra ojcowskie Janowi Zawiszy, pierwszemu badaczowi jaskiń w Ojcowie, który zamierzał wykupić to co nabyli kupcy wrocławscy oraz odbudować zamek.
Uprzedził go jednak margrabia Huntlej de Gordon, nabywając w 1883 r. własność kupców. Zgodnie z wolą zmarłego w 1887 r. J. Zawiszy, ruiny zamku i ówczesne dobra odziedziczyła jego nieletnia wnuczka, Ludwika Krasińska (późniejsza Czartoryska). Gordon natomiast, nie wywiązawszy się z warunków sprzedaży i nie zapłaciwszy kontrahentom należnej sumy, przystąpił do wycinania lasów na zboczach Doliny. Wyrokiem sądu ogłoszono licytację jego niedoszłej własności, do której zgłosił się Ludwik Krasiński (ojciec Czartoryskiej) i wykupił ową część klucza ojcowskiego w 1892 r., stając się tym samym właścicielem całego Ojcowa. W skład dóbr ojcowskich wchodziły wówczas wsie: Prądnik Ojcowski, Podzamcze czyli Kolencin, Czajowice, Smardzowice, Jerzmanowice, Szklary, Hamernia i Bębło. Całość stanowiła aż do reformy rolnej po II wojnie światowej własność Ludwiki Czartoryskiej. Pod koniec XIX w. Ojców przekształcił się w znaną miejscowość wczasowo-uzdrowiskową.
Dobra Pieskowej Skały uległy w XIX w. znacznej redukcji. W 1842 r. przeszły na własność rodziny Mieroszewskich, którzy doprowadzili do utraty dużej części majątku. Wskutek kilkakrotnych zmian właścicieli i zadłużeń zamek oraz pozostała część niemal zupełnie okrojonych dóbr, stały się przedmiotem licytacji, odroczonej dzięki inicjatywie spółki założonej przez Adolfa Dygasińskiego, która wykupiła zamek. Pod koniec XIX wieku w Pieskowej Skale powstało na wzór Ojcowa kilka pensjonatów; zniszczone jednak zostały w czasie I wojny światowej.
Klucz korzkiewski natomiast uległ parcelacji pod koniec XIX wieku, jednak część dóbr pozostała w rękach prywatnych. Również po Kongresie Wiedeńskim krakowskie Klaryski utraciły swoje dobra w Grodzisku.
Wojny Światowe
Obydwie wojny światowe nie przyniosły Dolinie Prądnika większych strat materialnych poza rabunkową gospodarką w lasach Pieskowej Skały.
W czasie II wojny światowej w rejonie Ojcowa, głównie na terenie Skały i okolic działał ruch oporu przeciw okupantowi. Oddziały partyzanckie BCh "Badurka" i AK "Bicza" i "Żmija" dokonały kilku zwycięskich akcji dywersyjnych w okolicznych wioskach. Wyzwolenie rejonu Ojcowa i okolic nastąpiło 18 stycznia 1945 r.
Po II wojnie światowej byłe własności Czartoryskich w Ojcowie i Towarzystwa Akcyjnego "Zamek Pieskowa Skała" zostały upaństwowione. Tereny zalesione przejęło nowo utworzone Nadleśnictwo Państwowe Ojców, którego część weszła w 1956 r. w obręb Ojcowskiego Parku Narodowego.
W czasie II wojny światowej w rejonie Ojcowa, głównie na terenie Skały i okolic działał ruch oporu przeciw okupantowi. Oddziały partyzanckie BCh "Badurka" i AK "Bicza" i "Żmija" dokonały kilku zwycięskich akcji dywersyjnych w okolicznych wioskach. Wyzwolenie rejonu Ojcowa i okolic nastąpiło 18 stycznia 1945 r.
Po II wojnie światowej byłe własności Czartoryskich w Ojcowie i Towarzystwa Akcyjnego "Zamek Pieskowa Skała" zostały upaństwowione. Tereny zalesione przejęło nowo utworzone Nadleśnictwo Państwowe Ojców, którego część weszła w 1956 r. w obręb Ojcowskiego Parku Narodowego.