Idź do

Historia obiektu

Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z pocz. XIII w., z okresu walk o opiekę nad małoletnim Bolesławem Wstydliwym, a tym samym o tron krakowski między księciem wrocławskim Henrykiem Brodatym a księciem mazowieckim - Konradem. Wg Jana Długosza i niektórych późniejszych historyków gród obronny, który miał zabezpieczać Kraków wzniósł tutaj Henryk Brodaty.

Bolesław Wstydliwy objął w 1243 r. panowanie nad dzielnicą krakowską (senioralną), a kilkanaście lat później nadał Grodzisko wraz z przyległymi wioskami i późniejszą Skałą swej siostrze Salomei., która po śmierci męża, króla Halicza - Kolomana, wstąpiła w 1245 r. do klasztoru Klarysek i w 1262 r. przeniosła się tu z Zawichostu wraz z zakonem. W 1320 r. Władysław Łokietek przeniósł klaryski do Krakowa i osadził je przy kościele św. Andrzeja. Grodzisko pozostało własnością klasztoru Klarysek aż do XIX w. 

Obecnie w miejscu tym znajduje się utrzymany w stylu manierystycznym zespół architektoniczno-rzeźbiarski wzniesiony w latach 1677-1691. W jego skład wchodzi kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i bł. Salomei, dom prebendarza, domki modlitwy i pustelnia.

Architektura

Kościół utrzymany jest w stylu barokowym. Zewnętrzna prostokątna bryła zbliżona jest do budowli romańskiej, której resztki tkwią głębiej. Przestrzenne wnętrze, sklepione kolebkowo z lunetami i dekoracją kasetonową wykonaną w stiuku zdradza przynależność do renesansu. Ołtarz główny, trójosiowy, wykonany z marmuru, wypełniający całą zach. ścianę prezbiterium aż po sklepienie, pochodzi z innego kościoła. Nad jego belkowaniem znajduje się obraz Koronacji NMP. Górna część okrągłej wieży kościoła, spalona w 1939 r., została odbudowana w latach 60.

Do zewnętrznej zachodniej ściany prezbiterium przylega murowana "Grota Ogrodu Getsemańskiego". Przed kościołem od strony wsch. stoi dom prebendarza pochodzący z końca XVII w., w l. 1984-85 częściowo przebudowany i odnowiony.

Całość otacza mur zbudowany z cegły i wapienia, w którym znajduje się brama o wykroju półkolistym i trzy mniejsze - wszystkie o formach barokowych. Na murze wokół kościoła stoi pięć posągów członków rodziny bł. Salomei i Henryka Brodatego, wyrzeźbionych w piaskowcu. Przedstawiają one: Henryka Brodatego, jego żonę św. Jadwigę Trzebnicką trzymającą w ręce model kościoła, Bolesława Wstydliwego - brata Salomei, bł. Kunegundę - żonę Bolesława Wstydliwego i króla Kolomana Węgierskiego - męża bł. Salomei.

Otoczenie obiektu

Za kościołem od strony zach. stoi budynek z trzema grotami - domkami modlitwy, kolejno od lewej: św. Marii Magdaleny, Zaśnięcia NMP i św. Jana Chrzciciela. Wykonane są na wzór jaskiń; ich wnętrza zdobiły niegdyś sztuczne formy naciekowe.

Przed kapliczkami stoi granitowy obelisk na grzbiecie słonia, wzniesiony w 1686 r., a więc w trzy lata po zwycięstwie Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Posąg słonia jest wykonany z dużego bloku wapienia; z trąby niegdyś tryskała fontanna. Tę cenną rzeźbę wykonano na podstawie rzymskiego pierwowzoru, mianowicie obeliska na słoniu przed kościołem Santa Maria Sopra Minerva. Poniżej posągu leży pustelnia bł. Salomei - budynek o rzucie zbliżonym do kwadratu. Wewnątrz zachował się ołtarzyk bł. Salomei, resztki dekoracji stiukowej, a w kącie celi Góra Kalwaria i Grób Chrystusa oraz kamienne łóżko bł. Salomei.

W Grodzisku mieszkało kilku pustelników. W XVII w. przybył tu Aleksander Soboniewski, oboźny hetmana koronnego, który przełożył fragmenty Biblii na język polski. Po śmierci w 1674 r. został pochowany w pustelni przy ścianie ołtarza bł. Salomei. W 1811 r. J. U. Niemcewicz wspomina byłego karmelitą z Austrii, ks. Maurera, który przybywszy na Grodzisko zajmował się leczeniem chorych. Pod koniec XIX w. mieszkało tu jeszcze dwóch pustelników: pobożny brat Franciszek Warkocz i staruszek Feliks Ekkert.