Natura 2000

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych siedlisk i gatunków występujących na kontynencie europejskim. Organizację sieci rozpoczęto na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej w 1992 r., na podstawie dwu dyrektyw Rady Europy – nr 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich gatunków ptaków (tzw. dyrektywa ptasia) oraz dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa). Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, ale też typowych siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla Europy. W Polsce prace przygotowawcze nad tworzeniem sieci rozpoczęły się jeszcze przed wstąpieniem Polski do UE, które nastąpiło w 2004 roku. Ostatecznie teren Ojcowskiego Parku Narodowego został wpisany do sieci w 2007 r.

Ojcowski Park Narodowy został włączony do sieci Natura 2000 w swoich obecnych granicach, jako specjalny obszar ochrony siedlisk o nazwie „Dolina Prądnika” (symbol PLH120004). Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego występują następujące typy siedlisk przyrodniczych, wymienione w załączniku pierwszym dyrektywy siedliskowej, których ochrony wymagające utworzenia obszaru Natura 2000:

- murawy kserotermiczne (kod siedliska 6210),
- zarośla wisienki stepowej (40A0),
- łąki użytkowane ekstensywnie (6510),
- źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati (7220),
- podmokłe łąki eutroficzne i kalcyfilne (723P),
- podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne (8160),
- wapienne ściany skalne (8210),
- jaskinie nieudostępnione do zwiedzania (8310),
- kwaśne buczyny (9110),
- żyzne buczyny (9130),
- ciepłolubne buczyny storczykowe (9150),
- grąd subkontynentalny (917P),
- lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe (91E0),
- jaworzyny na stokach i zboczach (9180).

Na terenie Parku występują także następujące gatunki roślin i zwierząt, wymienione w załączniku drugim dyrektywy siedliskowej: obuwik pospolity, traszka grzebieniasta, czerwończyk nieparek, podkowiec mały, mopek, nocek Bechsteina, nocek łydkowłosy, nocek orzęsiony, nocek duży, bóbr europejski i wydra. Dyrektywa Siedliskowa wymaga zachowania tzw. właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków. W odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oznacza to, że ich naturalny zasięg nie zmniejszy się, zachowają one specyficzną strukturę i swoje funkcje ekologiczne oraz stan zachowania typowych dla niego gatunków jest właściwy. W odniesieniu do gatunków roślin i zwierząt, właściwy stan ochrony oznacza, że zachowana zostaje liczebność populacji oraz wystarczająco duża powierzchnia siedliska gatunku, gwarantująca utrzymanie się go w biocenozie przez dłuższy czas.

Ochrona obszaru w ramach sieci Natura 2000 nie wyklucza jego gospodarczego wykorzystania, pod warunkiem zapewnienia ochrony siedlisk i gatunków. Skutkiem tego każdy plan lub przedsięwzięcie, które może w istotny sposób oddziaływać na przyrodę Ojcowskiego Parku Narodowego, musi podlegać ocenie skutków jego oddziaływania na przyrodę Parku. Sieć Natura 2000 uzupełnia istniejący do 2004 roku system ochrony przyrody w Polsce. W przypadku Ojcowskiego Parku Narodowego fakt włączenia go do sieci Natura 2000 oznacza wzmocnienie konieczności jego ochrony, ze względu na występowanie na jego obszarze siedlisk i gatunków o szczególnym znaczeniu dla Wspólnoty Europejskiej.